در دنیای امروز، حفاظت از کارکنان در محیط کار بسیار حیاتی است. استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) یکی از راه‌های اصلی برای جلوگیری از آسیب‌های شغلی است. این تجهیزات از افراد در برابر خطرات محیط کار مانند آلودگی هوا، صداهای بلند، تابش‌های نامطلوب، مواد شیمیایی و حرارتی خطرناک محافظت می‌کنند. بر اساس آمار منتشر شده از خبرگزاری مهرنیوز، سالانه حدود ۲۰ هزار کارگر در ایران حین کار آسیب می‌بینند. از این تعداد، حدود ۸۰۰ نفر فوت می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد که چقدر استفاده از تجهیزات حفاظت فردی می‌تواند موثر باشد. با استفاده از این تجهیزات، می‌توانیم تعداد آسیب‌های شغلی را کاهش دهیم و محیط کار ایمن‌تری را برای کارکنان فراهم کنیم.
در این مقاله، به بررسی اهمیت استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و نقش آنها در ایجاد محیط کاری ایمن و انواع تجهیزات PPE خواهیم پرداخت. از شما دعوت می‌کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
معرفی کارکرد PPE؛ تجهیزات ایمنی فردی چیست؟
PPE مخفف عبارت Personal protective equipment به معنای تجهیزات حفاظت فردی است. این تجهیزات ایمنی برای محافظت از بدن کارگران در برابر خطرات محیط کار طراحی شده‌اند. انواع مختلفی از PPE برای قسمت‌های مختلف بدن وجود دارد، مانند کلاه ایمنی، عینک ایمنی، دستکش ایمنی، کفش ایمنی، ماسک، لباس کار و گوشی ایمنی. هر کدام از این تجهیزات برای جلوگیری از صدمات ناشی از مواد شیمیایی، الکتریسیته، حرارت، سرما، نور، صدا، ذرات پرنده و سایر خطرات محل کار مفید هستند.
PPE به عنوان یک مانع بین مواد عفونی مانند آلاینده‌های ویروسی و باکتریایی و پوست، دهان، بینی یا چشم شما (غشاهای مخاطی) عمل می‌کند. برای استفاده صحیح از PPE باید به موارد زیر توجه کرد:
- انتخاب تجهیزات مناسب برای نوع خطر و شرایط کار
- رعایت استانداردهای کیفی و فنی تجهیزات
- آموزش درست و کافی به کارگران در مورد نحوه پوشیدن، تعویض، نگهداری و دور انداختن تجهیزات
- بررسی و بازرسی دوره‌ای تجهیزات برای اطمینان از سالم بودن و عملکرد آنها
- ارزیابی و کنترل خطرات محل کار و ارائه راهکارهای بهبودی
PPE یکی از روش‌های کنترل خطرات محل کار است که باید در زمانی که کنترل‌های مهندسی و اداری امکان‌پذیر نیستند یا کافی نیستند، مورد استفاده قرار گیرد. PPE با جلوگیری از صدمات جزئی و ناراحتی‌های روزمره به شما در انجام کار بهتر کمک می‌کند وقتی از نظر جسمی راحت‌تر باشید روی وظیفه خود بهتر تمرکز می‌کنید.
۱- کلاه؛ تجهیزات ایمنی ویژه سر و گردن
سر و گردن از قسمت‌های حساس و مهم بدن هستند که نیاز به محافظت ویژه در برابر خطرات محیط کار دارند. برخی از این خطرات عبارت‌اند از:
– ضربه، برخورد، سقوط یا فشار اجسام سنگین یا تیز
– تابش حرارتی، نوری، الکترومغناطیسی یا لیزری
– آلودگی، عفونت، سوزش یا حساسیت ناشی از مواد شیمیایی، زیستی یا رادیواکتیو
– سرما، گرما، رطوبت یا باد
– صدا، ارتعاش یا فشار هوا
برای جلوگیری از این خطرات، تجهیزات حفاظت فردی (PPE) باید بر اساس نوع فعالیت، شرایط محیطی و استانداردهای ملی، بین‌المللی و تاییدیه آتش نشانی انتخاب و استفاده شوند. کلاه ایمنی برای محافظت از سر در برابر ضربه، برخورد، سقوط یا فشار اجسام. کلاه ایمنی باید ساختار مقاوم، سبک، راحت و قابل تنظیم داشته باشد. همچنین از استانداردهای بین‌المللیANSI Z۸۹.۱، EN ۳۹۷، ISO ۳۸۷۳ و AS/NZS ۱۸۰۱ تبعیت کند.
۲- عینک ایمنی؛ حفاظت فردی مخصوص چشم‌ها
تجهیزات ایمنی فردی (ppe) به مجموعه وسایلی گفته می‌شود که هر فرد در حین کار، برای تضمین ایمنی خود باید از آنها استفاده کند.در ایران، استاندارد ملی ۱۱۲۴۰ مربوط به عینک‌های ایمنی است که بر اساس استاندارد بین‌المللی ISO ۱۲۸۷۰ تهیه شده است. یکی از مهمترین اجزا بدن که نیاز به محافظت دارد، چشم‌ها هستند. چشم‌ها در معرض خطرات مختلفی مانند ذرات معلق، مواد شیمیایی، اشعه‌های مضر و نور شدید قرار می‌گیرند که باعث آسیب‌های جدی و گاهی غیرقابل جبران می‌شوند. برای محافظت از چشم‌ها در محل کار، باید از عینک‌های ایمنی مناسب استفاده کرد. عینک‌های ایمنی باید پنج ویژگی زیر را داشته باشند:
– مقاومت در برابر ضربه، خراش، شکستگی و سایش
– لنزهای با کیفیت و شفاف که از برخورد نور، اشعه و ذرات جلوگیری کنند
– قاب و بند قابل تنظیم و راحت که به‌صورت محکم و مناسب بر روی چشم‌ها قرار بگیرند
– سپرهای جانبی و پایینی که از ورود ذرات از زوایای مختلف جلوگیری کنند
– منطبق با استانداردهای ملی و بین‌المللی مربوط به ایمنی چشم
چشم‌ها از جمله حواس پنجگانه انسان هستند که نقش مهمی در ارتباط، شناخت و یادگیری دارند. از نظر ساختاری بسیار حساس و ظریف هستند و در در مقابل خطرات محیطی کمتر مقاومت می‌کنند. همچنین چشم‌ها در صورت آسیب دیدن، ممکن است قابلیت بازیابی کامل را نداشته باشند و باعث کاهش یا از دست دادن بینایی شوند و در صورت آسیب دیدن، منجر به اختلالات روانی، اجتماعی و اقتصادی برای فرد می‌شود.
۳- دستکشهای ایمنی؛ تجهیزات PPE ویژه دست‌ها
دست‌ها از جمله اعضای بدن هستند که در حین کار، بیشترین تماس را با مواد، ابزارها و ماشین‌های مختلف دارند؛ بنابراین، دست‌ها در معرض خطرات زیادی مانند بریدگی، سوختگی، زخم، عفونت و سموم قرار می‌گیرند که درصورت تلفات باعث آسیب‌های جسمی و روحی می‌شوند. برای محافظت از دست‌ها در محل کار، باید از دستکش کار ایمن و مناسب استفاده کرد. ویژگی‌های یک دستکش ایمنی خوب به شرح زیر است:
– مقاوم در برابر فشار، حرارت، سرما، برق، اسید و باز
– اندازه، شکل و جنس مناسب برای انجام کار
– روکش و پوشش ضد لغزش و ضد آب
– رنگ و علامت قابل تشخیص
– منطبق با استانداردهای ملی و بین‌المللی مربوط به ایمنی دست
به‌طورکلی، استفاده از PPE برای دست در تمام کشورها و برای کلیه شغل‌هایی که خطر آسیب دیدن دست را دارند، توصیه می‌شود. اما برخی از کشورها و سازمان‌ها استانداردها و قوانین خاصی را برای این موضوع تعیین کرده‌اند. در ایران، استاندارد ملی ۱۱۲۴۱ مربوط به دستکشهای ایمنی است که بر اساس استاندارد بین‌المللی ISO ۱۰۸۱۹ تهیه شده است.
بیشتر بخوانید: مهمترین نکات ایمنی کار در ارتفاع
انواع تجهیزات حفاظت فردی
حتماً تا الان عبارت “اول ایمنی بعد کار” را در همه پروژه‌های عمرانی و ساختمانی در سطح شهر ملاحظه کرده‌اید. این عبارت در واقع اهمیت جایگاه حفاظت فردی یا PPE را در مشاغل ما نشان می‌دهد. از دیدگاه بهداشت کار تجهیزات حفاظت فردی(لوازم ایمنی) یا همان PPE شامل 6 بخش زیر می‌شوند:
تجهیزات ایمنی ویژه سر و گردن: مانند کلاه ایمنی
تجهیزات حفاظت فردی مخصوص چشم ها: مانند انواع عینک های ایمنی
تجهیزات ایمنی ویژه دست ها: مانند انواع دستکش ها و یا کاور هایی که کارگران در هنگام کار استفاده می‌کنند.
تجهیزات ایمنی مخصوص پاها: مانند انواع کفش های ایمنی
تجهیزات حفاظت فردی ویژه دستگاه تنفسی: مانند انواع ماسک های ایمنی و مخصوص.
تجهیزات ایمنی مخصوص دستگاه شنوایی: مانند انواع عینک های محافظ
کدام یک از این تجهیزات حفاظت فردی مهمتر است؟
همه تجهیزات حفاظت فردی (PPE) در محیط کار اهمیت زیادی دارند و هر یک برای حفاظت از بخشی از بدن در برابر خطرات خاصی طراحی شده‌اند. اما این موضوع بیشتر بستگی به نوع فعالیت و خطرات موجود در محیط کار شما دارد. در واقع، تعیین اینکه کدام یک از این تجهیزات مهمتر است، بستگی به شرایط و خطرات محیط کار دارد. به عنوان مثال، در محیط کارهای ساختمانی، دستکشهای ایمنی و کفش‌های ایمنی بسیار حیاتی هستند زیرا دست و پاها در معرض خطرات بریدگی، ضربه و سایر آسیب‌های جسمانی قرار می‌گیرند.
همچنین، در محیط کارهای شیمیایی، ماسک‌ها، دستکشهای ضد اسید و عینک‌های ایمنی بسیار مهم هستند تا از تماس با مواد شیمیایی خطرناک و گرد و غبار حمایت کنند و از تنفس آلودگی‌های ناخواسته جلوگیری کنند. بنابراین، هیچ تجهیزات حفاظتی به تنهایی مهمترین تجهیزات را تشکیل نمی‌دهند، بلکه باید تجهیزات مورد نیاز بر اساس تجزیه و تحلیل خطرات محیط کار و نیازهای ایمنی تعیین شوند. همه این تجهیزات در کنار یکدیگر باید استفاده شوند تا حفاظت کامل و جامعی برای کارکنان فراهم شود.
نتیجه گیری
در نتیجه استفاده از تجهیزات ایمنی فردی (PPE) در محیط کار بسیار اهمیت دارد زیرا تضمین کننده سلامت جسمی و روانی فرد می‌باشد و از جهت بازدهی کاری نیز تأثیرگذار است. تجهیزات محافظتی باید بر اساس خطرات موجود در محیط کار انتخاب شوند، اما دستکشهای ایمنی به عنوان مورد پرکاربردترین و حیاتی‌ترین تجهیزات فردی محسوب می‌شوند زیرا از دست ها و انگشتان حفاظت کرده و سلامت فرد را تضمین می‌کنند.